W kolejnym odcinku wspomnień pszczyńskiego nauczyciela i dokumentalisty, Franciszka Szczepańczyka, poznajemy spisane przez niego relacje członków podziemia antyniemieckiego w okresie II wojny światowej. Mogą one stanowić przyczynek do badań nad procesem organizowania i działalnością miejscowych struktur konspiracyjnych.

Początki ruchu oporu
„Ruch oporu w Pszczynie zaczął organizować syn woźnego gimnazjum pszczyńskiego, Röhrich Jan. Przybył on do Alojzego Kondzielnika w Jankowicach pod koniec października 1939 roku, zapoznał go z organizacją ZWZ (Związek Walki Zbrojnej) i polecił mu utworzenie pierwszej trójki organizacyjnej. Trójka ta złożyła przysięgę przed Warzechą Ludwikiem z Pszczyny. Następnie Röhrich polecił Kondzielnikowi zorganizowanie grupy Polaków, która by opodatkowała się na rzecz pomocy rodzinom po aresztowanych i rozstrzeliwanych. Do grupy tej należeli: 1) Sojka Karol z Polnych Domów, 2) Kondzielnik Alojzy z Jankowic, 3) Biela Edmund z Piasku, 4) Gaża Paweł - właściciel betoniarni, 5) Kloc Franciszek - kupiec z Pszczyny, 6) Sosna Michał - szewc z Pszczyny, 7) Beczała Paweł - sklep rowerów, 8) Śmieszek Teodor - blacharz, 9) Czempas Bernard - piekarz, 10) Juchniewicz Antoni - stolarz, 11) Kondzielnik Józef - piekarz z Jankowic, 12) Witosz Jan - rolnik z Jankowic, 13) Kapała Franciszek - rzeźnik z Piasku, 14) Kulpa Ludwik z Piasku, 15) Szafron Józef (Matusz), 16) Grypowa - z domu Matuszewicz, 17) Tetla Alojzy - przedstawiciel Komendy. Osobną grupę w Piasku stanowili: Widera Jan - piekarz i Wajda Paweł.
Zdarzyło się jednak, że Röhrich Jan, chcąc jechać do Hajduk, wpadł w ręce Niemców. Usiłując uciec, został ciężko ranny. Dostał się do szpitala w Chorzowie i tam umarł, jednakże nikogo nie zdradził”.

Komentarz i opracowanie: Jarosław Zawisza